Ορειβατικές διαδρομές και μονοπάτια

Το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4

Το ευρωπαϊκό μονοπάτι E4 είναι ένα από τα πολλά πανευρωπαϊκά μονοπάτια που έχουν θεσμοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή 'Ένωση πριν από αρκετά χρόνια και διασχίζουν όλες τις χώρες της. To Ε4 μετά από χιλιάδες χιλιόμετρα μονοπατιών και μέσα από πολλές χώρες της Ευρώπης τελειώνει εδώ στο νόμο Λασιθίου την μακριά μα υπέροχη πορεία του.
Ο περιπατητής θα βιώσει εδώ μια από τις πιο καθαρές και ήσυχες γωνιές της Ελλάδας μα και της Ευρώπης. Τον περιμένουν ψηλά βουνά, φαράγγια, κοιλάδες, ζωντανά αλλά και ξεχασμένα χωριά, μοναστήρια, αρχαιολογικοί χώροι, ελπίζοντας να τον αποζημιώσουν για την μακριά και επίπονη πορεία του και να σφραγίσουν μέσα στην μνήμη του τις καλύτερες εντυπώσεις.
Σε αυτό λοιπόν το τελευταίο κομμάτι του Ε4 δεν περιμένουν τον περιπατητή αλπικές δυσκολίες. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορεί να διασχίσει όλα τα τμήματα του χωρίς καλό εξοπλισμό και κάποια βασική σωματική άσκηση. Ορειβατικά ή trekking άρβυλα, αδιάβροχα ρούχα, μεγάλο σακίδιο, παγούρια για νερό (στις ορεινές περιοχές και κατά το καλοκαίρι η έλλειψη πηγών νερού μπορεί να αποβεί επικίνδυνη) είναι μερικά από τα απαραίτητα στοιχεία του εξοπλισμού του. Επειδή σε αρκετά κομμάτια του E4 δεν υπάρχει δυνατότητα διανυκτέρευσης σε πανσιόν ή καταφύγιο, καλό είναι να μεριμνήσει για sleeping-bag ή και σκηνή.
Συνοδός και προσανατολισθείς στην πορεία του περιπατητή θα είναι οι ταμπέλες του E4, οι οποίες βρίσκονται πάνω σε μεταλλικούς στύλους. Ταμπέλες και στύλοι έχουν τον ίδιο συνδυασμό χρωμάτων - κίτρινο και μαύρο. Σε μερικά σημεία οι ταμπέλες έχουν φύγει από τους στύλους τους, ενώ σε άλλα οι ταμπέλες έχουν καρφωθεί πάνω σε κορμούς δέντρων ή σε στύλους της ΔΕΗ. Τέλος, υπάρχουν πολύ λίγα περάσματα όπου δεν υπάρχουν καθόλου ταμπέλες αλλά κιτρινόμαυρα και κόκκινα σημάδια πάνω σε πέτρες ή βράχια.
Οι καλύτεροι περιπατητικοί χάρτες που βρίσκονται στην αγορά είναι της κλίμακας 1:100.000 (Ι) - κάποιοι από αυτούς έχουν σχεδιασμένο πάνω τους και το μονοπάτι Ε4.

Περιγραφή της διαδρομής:

Α) Κασταμονίτσα – Σελάκανο.
To E4 εισέρχεται μέσα στο νομό Λασιθίου από τη δυτική πλευρά του ορεινού όγκου της Δίκτης. Αφήνοντας το χωριό της Κασταμονίτσας και τον οικισμό Τοίχος ανηφορίζουμε το παλιό Βενετικό καλντερίμι προς το οροπέδιο Λασιθίου. Πάνω στην κόψη και κάτω από τα πόδια μας μπορούμε να απολαύσουμε το μαγευτικό σκηνικό του μεγαλύτερου οροπεδίου της Κρήτης. Κατηφορίζουμε και πιάνουμε την άσφαλτο για το χωριό Κάτω Μετόχι, το οποίο και διασχίζουμε και αφήνουμε προς το χωριό  Άγιος Χαράλαμπος. To Ε4 εγκαταλείπει τώρα την άσφαλτο και πιάνει χωματόδρομο. Στη συνέχεια βρίσκει το χωριό Ψυχρό όπου μπορούμε και να επισκεφθούμε την σπηλιά που κατά το μύθο γεννήθηκε ο Θεός Ζευς. Αφήνουμε το χωριό και συνεχίζουμε πάνω σε χωματόδρομο για τα χωριά Άγιος Γεώργιος και Κουδουμαλιά. 'Ολα αυτά τα χωριά βρίσκονται μέσα στο οροπέδιο Λασιθίου και σε υψόμετρο περίπου 900 μέτρα. Τώρα αρχίζει η ανηφοριά, η οποία θα είναι συνολικά 950 υψομετρικά μέτρα (!). Εγκαταλείποντας το χωριό Κουδουμαλιά απολαμβάνουμε για τελευταία φορά τη θέα του οροπεδίου για να φτάσουμε σε ένα άλλο μα πολύ πιο μικρό οροπέδιο - το οροπέδιο του Λιμνάκαρου. Περνάμε το εκκλησάκι της Παναγίας και γεμίζουμε οπωσδήποτε με νερό τα παγούρια μας σε μια μάντρα εκεί κοντά. Στα δεξιά μας και πάνω στην πλαγιά του βουνού αντικρίζουμε το καταφύγιο «Στροβίδι» του Ορειβατικού Συλλόγου Οροπεδίου Λασιθίου. To μονοπάτι διασχίζει τομικρό οροπέδιο του Λιμνάκαρου και συνεχίζει την ανηφορική πορεία του έως το διάσελο Σελλοί, που είναι και το υψηλότερο σημείο της διαδρομής στα 1800 μέτρα. Συνολικά από το χωριό Κουδουμαλιά έως εδώ θα χρειαστούμε 3,5 με 4 ώρες. Πέντε λεπτά πριν το διάσελο στα δεξιά μας Βρίσκεται η πηγή «Αβαρσάμη».
Αρχίζει τώρα το κατηφορικό μονοπάτι για τον οικισμό Σελάκανο και το υπέροχο δάσος πεύκου από τα λίγα εναπομείναντα του νομού μας.

Β) Σελάκανο - Βασιλική
Στην είσοδο του οικισμού Σελάκανο μπαίνουμε σε χωματόδρομο προς τα αριστερά μας ο οποίος θα μας βγάλει στον οικισμό Μαθοκοτσάνα. Διασχίζουμε τον οικισμό και τον εγκαταλείπουμε πάνω σε ανηφορικό χωματόδρομο. Εδώ πρέπει να προσέξουμε τις πολλές διακλαδώσεις δεξιά και αριστερά και να ακολουθούμε πιστά τις ταμπέλες. Ο χωματόδρομος περνά πάνω από το μεγάλο χωριό των Μαλλών αλλά όχι μέσα από το χωριό. Δεξιά και αριστερά μας συνοδεύουν μεγάλα πεύκα και πρίνοι. Στα δεξιά και κάτω μας θαυμάζουμε το Λιβυκό πέλαγος και την πόλη Ιεράπετρα. Συνεχίζουμε πάνω σε διάφορους χωματόδρομους έως την άσφαλτο που μας οδηγεί σε ένα χιλιόμετρο στο χωριό Πρίνα. Αφήνοντας την Πρίνα πιάνουμε τον χωματόδρομο που μας πάει στο μικρό χωριό Μεσσελέροι, όπου τελειώνει το πευκόδασος που μας συντρόφευε ως εδώ. Διασχίζουμε το χωριό, συνεχίζουμε ανηφορικά πάνω σε χωματόδρομο, περνάμε το μοναστήρι του Βρυωμένου πάνω από το χωριό Σταυρός. Ο χωματόδρομος συνεχίζει και βρίσκει άλλο χωματόδρομο που έρχεται από τον οικισμό Άσαροι. Εδώ και κάτω από τον μεγάλο πλάτανο μπορούμε να ξεκουραστούμε και να γεμίσουμε νερό τα παγούρια μας. Από την πηγή συνεχίζουμε βορειοανατολικά πάνω σε κατηφορικό χωματόδρομο προς το χωριό Βασιλική και την μεγάλη κοιλάδα της Ιεράπετρας γεμάτη με αναρίθμητους ελαιώνες.

Γ) Βασιλική - Παπαγιαννάδες
Διασχίζουμε το μικρό χωριό της Βασιλικής και πιάνουμε άσφαλτο, που μας βγάζει πάνω στην εθνική οδό Ιεράπετρας-Αγίου Νικολάου. Διασχίζουμε την άσφαλτο και περνάμε απέναντι στο χωματόδρομο που πηγαίνει προς το μικρό χωριό Μοναστηράκι. Περνάμε μέσα από το μικρό χωριό και ανηφορίζουμε τον δύσβατο χωματόδρομο σε νοτιοανατολική κατεύθυνση. Σε σημαδεμένο σημείο εγκαταλείπουμε τον χωματόδρομο προς τα αρι¬στερά. Τώρα πιάνουμε ένα ανηφορικό μονοπάτι που σε λίγο μας βγάζει πάνω στον χωματόδρομο που έρχεται από το Κάτω Χωριό και συνεχίζει για το ορεινό χωριό της Θρυπτής. Στα αριστερά και κάτω μας βρίσκεται ένα από τα πιο δύσβατα φαράγγια της Κρήτης - το φαράγγι του Χα (απαιτείται αναρριχητικός εξοπλισμός). Συνεχίζουμε την ανηφορική πορεία μας πάνω στο χωματόδρομο έως το χωριό Θρυπτή, αφού πρώτα ρίξουμε μια τελευταία ματιά στην πράσινη κοιλάδα της Ιεράπετρας που βρίοκεται στο πιο στενό σημείο του νησιού μεταξύ Βορρά και Νότου. Περνάμε στο επάνω μέρος του χωριού Θρυπτή, και το εγκαταλείπουμε πάνω σε χωματόδρομο. Στα δεξιά μας υψώνεται η πιο ψηλή κορυφή των Σητειακών Ορέων - η κορυφή Αφέντης Εσταυρωμένος με 1476 μέτρα υψόμετρο. Συνεχίζουμε τώρα ελαφρώς κατηφορικά για το χωριό Ορεινό.
Περνάμε μέσα από το χωριό και το εγκαταλείπουμε προς τα αριστερά και πάνω σε μονοπάτι που ανηφορίζει προς ένα μεγάλο στύλο αναμεταδότη. Εδώ η πορεία μας γίνεται κατηφορική και εναλλάσσεται πάνω σε μονοπάτια και χωματόδρομους έως το χωριό Χρυσοπηγή. Εγκαταλείπουμε την Χρυσοπηγή πάνω σε χωματόδρομους και φτάνουμε στο χωριό Δάφνη. Διασχίζουμε το χωριό, το αφήνουμε και πορευόμαστε κατηφορικά πάντα πάνω σε χωματόδρομους, οι οποίοι περνάνε κάτω από το χωριό Κάτω Κρία και συνεχίζουν προς την κοιλάδα των Λιθινών. Στο χαμηλότερο σημείο της κοιλάδας βρίσκεται ο παλιός οικισμός Αδρομύλοι μέσα σε πανύψηλα πλατάνια. Λίγο παρακάτω από τον οικισμό βρίσκεται τo όμορφο εκκλησάκι των Άγιων Αποστόλων όπου υπάρχει και μια πηγή. Από τον οικισμό Αδρομύλοι ανηφορίζουμε τώρα πάνω σε χωματόδρομους έως το μικρό χωριό Βορί. Αφήνουμε το Βορί, διασχίζουμε την εθνική οδό Ιεράπετρας-Σητείας και φτάνουμε στο χωριό Παπαγιαννάδες, όπου και δροσιζόμαστε στην παλιά πηγή του χωριού.

Δ) Παπαγιαννάδες - Κάτω Ζάκρος
Αφού διασχίζουμε το χωριό Παπαγιαννάδες ανηφορίζουμε για 100 μέτρα την άσφαλτο και την εγκαταλείπουμε προς τα αριστερά για έναν χωματόδρομο, ο οποίος ανηφορίζει προς το χωριό Αρμένοι. Στα δεξιά μας αντικρίζουμε τον παλιό οικισμό Ετιά και το μεγάλο παλιό πέτρινο κτίριο «Δεμέτζο». Αργότερα βρίσκει ο χωματόδρομος την άσφαλτο από το χωριό Αρμένοι προς το χωριό Χανδράς, την οποία και ακολουθούμε έως το χωριό Χανδράς και αργότερα έως και το μεγάλο χωριό Ζήρος. Δεξιά και αριστερά μας συντροφεύουν τώρα αμπέλια και ανεμόμυλοι που βγάζουν νερό από τα πηγάδια. Αφού διασχίσουμε προς τα αριστερά τα στενά σοκάκια της Ζήρου, πιάνουμε το ανηφορικό μονοπάτι που μας βγάζει στο οροπέδιο «Μαύρος Κάμπος». Σε λίγο φτάνουμε στο εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου στα «Σκαλιά», όπου και υπάρχει στέρνα με νερό. To μονοπάτι αρχίζει τώρα να κατηφορίζει έως φτάσει στο χωριό Άνω Ζάκρος. Αφού διασχίσουμε το χωριό πιάνουμε χωματόδρομο, τον οποίο και θα εγκαταλείψουμε πολύ σύντομα για να προχωρήσουμε στο μονοπάτι που θα μας εισβάλει στο υπέροχο φαράγγι «των Νεκρών». Τα κόκκινα βράχια του βαθιού φαραγγιού θα μας ακολουθήσουνε έως το χωριό Κάτω Ζάκρος στην ανατολική παράλια της Κρήτης.

Εδώ τελειώνει το Ε4 την μακριά πορεία του.

Περισσότερα μονοπάτια και ορειβατικές διαδρομές:

ΠΕΖΟΠΟΡΙΕΣ(http://pezopories.blogspot.com)